سند جامع فرهنگ شناسی در المصطفی تدوین می شود | معتقد به تعامل فرهنگی هستیم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مراسم اختتامیه همایش بین المللی جریان شناسی فرهنگی در عرصه بین الملل پیش از ظهر امروز در مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) قم برگزار شد.

آیت الله اعرافی رییس جامعه المصطفی العامیه در این مراسم با بیان این که انسان از ظرفیت های بی پایانی در زندگی برخوردار است، اظهار داشت: یکی از ابزارهای آن دعا و مناجات است و مناجات شعبانیه این ظرفیت بزرگ را برای انسان فراهم می آورد.

وی افزود: وقتی صحبت از فرهنگ می کنیم اگر بخواهیم به شکل جامع سخن بگوییم باید تأکید کنیم فرهنگ منظومه ای مرکب از بینش ها، باورها، سبک ها و آیین ها و هنرهای مشترک و نسبتا پایدار است که اختصاص و بشر دارد و طبیعت زیست انسان این است که مولد فرهنگ بوده و سرچشمگی او از فرهنگ است.

آیت الله اعرافی بیان داشت: حرکت و رشد بشر در طول تاریخ در بستر فرهنگ ها است ولی انسان و فرهنگ دو مقوله ای است که دائم در داد و ستد هستند، اما بشر مقهور فرهنگ نیست بلکه انسان بهره گیر و تغییر دهنده فرهنگ است.

وی با تأکید بر این که فرهنگ در انواع هنرها و فناوری ها و دانش ها تجلی پیدا می‌کند، عنوان کرد: از سوی دیگر وقتی از فرهنگ سخن می گوییم باید بدانیم فرهنگ دستاورد بشر و در عین حال عاملی تأثیر گذار و تأثیر پذیر در انسان است.

فرهنگ با ملاک های گوناگون قابل تقسیم است

مدیر حوزه های علمیه ابراز کرد: فرهنگ با ملاک های گوناگون قابل تقسیم است؛ برش های حاکم بر فرهنگ هر گروه و جامعه متنوع و متداخل است چون بشر با همان اوصاف قبلی که شمرده شد می تواند با ملاک های گوناگون، برش های مختلف پیدا کند.

وی گفت:گاهی با ملاک دین فرهنگ را تقسیم می کنیم و در درون دین با ملاک مذهب آن را رده گذاری می کنیم، همچنین گاهی با ملاک زبان و سطح دانش و جایگاه علمی و فکری یک جامعه برای طبقه بندی فرهنگ استفاده می کنیم.

آیت الله اعرافی با اشاره به این که این طبقه بندی فرهنگ ها این نکته را یادآور می شود که فرهنگ دارای یک ملاک مطلق نیست، خاطرنشان ساخت: جای انسان در این طبقات فرهنگی یک دست و غیر متغیر نیست، بلکه یک انسان می تواند در آن واحد از منظرهای گوناگون در جایگاه های مختلف از فرهنگ ها قرار بگیرد.

وی یادآور شد: البته طبق بندی فرهنگ ها دو نوع است، گاهی طولی و عمودی است که می تواند به عام و خاص تقسیم شود؛ به عنوان نمونه در این طبقه بندی فرهنگی، فرهنگ شیعی ذیل فرهنگ اسلامی و فرهنگ اسلامی ذیل فرهنگ ادیان توحیدی قرار می‌گیرد.

نگاه طولی و عرضی به فرهنگ

رییس جامعه المصطفی العالمیه خاطرنشان کرد: ما در این طبقه بندی ها می توانیم یک نگاه طولی به فرهنگ داشته باشیم، البته طبقه بندی عرضی هم داریم یعنی در آن واحد گاهی یک انسان در 10 طبقه فرهنگی قرار می‌گیرد؛ این تحلیل ها ما را به نکته دیگری می رساند این که فرهنگ ها در نسبت با یکدیگر می توانند انواع نسبت ها داشته باشند.

وی با تأکید بر این که فرهنگ ها گاهی دارای وحدت وموافق و گاهی متضاد و متعارض هستند، اذعان داشت: فرهنگ ثابت یا متغیر است، در فرهنگ نه نظریه ثبات مطلق و نه تغیر مطلق را نمی پذیریم، بلکه فرهنگ مسأله ای نیازمند به مهندسی است.

آیت الله اعرافی بیان داشت: حقیقت مسأله این است که فرهنگ به رغم ثبات نسبی در عین حال تغییر پذیر است ولی تغییر فرهنگ کار آسانی نیست؛ قواعد تغییر فرهنگ به دلیل دشواری کار پیچیده ای است و برای این مسأله باید نخبگان و گروه های مختلف در آن حضور داشته باشند.

وی با تأکید بر این که یکی از جلوه های اعجاز پیامبر خدا قدرت تغییر فرهنگی در جامعه ای دور از معادلات تمدنی بود، خاطرنشان کرد: دشواری اصلاح و مدیریت فرهنگ طبعا باید مورد مطالعات بیشتری قرار بگیرد؛ فرهنگ شناسی و جریان شناسی فرهنگی نیز یک حوزه مطالعاتی فرارشته ای، میان رشته ای و بینا رشته ای است.

ارتباط فرهنگ شناسی با حوزه های رشته ای دیگر

مدیر حوزه های علمیه ابراز کرد: می توانیم این ادعا را داشته باشیم که حوزه فرهنگ شناسی با همه رشته های علمی دیگر در ارتباط است و با همین انگیزه حدود 12 سال پیش مؤسسه فرهنگ شناسی را راه اندازی کردیم.

وی گفت: ما با فرا رشته های فرهنگ شناسی می توانیم رویکردهای مختلف فرهنگ را مورد عنایت قرار بدهیم از این رو باید پایان نامه های علمی متعدد، نشریه ها علمی و رشته های علمی متعدد برای فرهنگ شناسی پای ریزی کنیم.

آیت الله اعرافی با اشاره به این که فرهنگ سازی باید با فقه آمیخته شود، ابراز داشت: می توانیم بابی برای فقه فرهنگ در کتب فقهی و در میان هم ابواب فقهی باز کرد که فقیهان باید به آن بپردازند و هم این که باید این ظرفیت به وجود بیاید که حوزه ای نو و کتابی جدید در حوزه فرهنگ و تمدن تولید شود.

در حوزه مطالعات فرهنگی خلأهای زیادی داریم

وی یادآور شد: هم در حوزه فقهی و هم کلامی و فلسفی و حدیثی نیز کمتر به مسائل فرهنگ شناسی پرداخته ایم که باید توسعه پیدا کند؛ در رشته سازی المصطفی که در طرح تحول به 400 رشته رسیده نیز باید به فرهنگ شناسی توجه بیشتری می کردیم و همچنان در معماری رشته و مطالعات فرهنگ در المصطفی خلأ زیادی داریم.

رییس جامعه المصطفی العالمیه خاطرنشان کرد: باید توجه داشته باشیم که تعامل و تقابل فرهنگی یا تعامل و تقابل تمدنی مقوله ای است که جای کار دارد و ما به عنوان المصطفی و تفکر انقلاب اسلامی معتقد به تعامل فرهنگی هستیم که بر یک اصول و الگوهایی استوار است و تقابل و رویارویی را به عنوان یک تبصره می پذیریم.

وی با تأکید بر این که باید اساس زندگی بشر بر یک تعامل میان فرهنگی استوار شود، گفت: این گنجایش و ظرفیت در نظام کلان المصطفی پدید آمده که افراد در مذاهب مختلف خود تحصیل کننند و از این که ادبیات و منطق صحیح انسانی برای تعامل فرهنگی استفاده شود استقبال می کنیم.

آیت الله اعرافی بیان داشت: در برابر این منطق همان منطق سلطه جویانه ای است که می گوید حتی خرده فرهنگ های رایج در برخی جوامع باید تسری پیدا کند که این را قبول نداریم و آن را نوعی سلطه جویی فرهنگی می دانیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر این که در قضیه فلسطین و اسرائیل نیز ما دارای منطق هستیم، عنوان کرد: معتقدیم باید صاحبان آن منطقه در یک همه پرسی شرکت کرده و این همه پرسی مبنای یک نظرخواهی در نظامات اجتماعی و سیاسی قرار بگیرد ولی وقتی صهیونیست ها به این مسأله تن نمی دهند، مقاومت را امری مشروع و مبارک می دانیم.

مدیر حوزه های علمیه ابراز کرد: از همه پژوهشگران این عرصه می خواهیم در تدوین یک سند جامع فرهنگ شناسی ناظر به حوزه های مطالعاتی، رشته ها و مقولات مرتبط با آن تلاش کنند و این همایش گامی برای دستیابی به یک سند جامع باشد./1330/پ۲۰۲/ج